Wszystko, co powinniście wiedzieć o Nagrodzie Nobla

Pierwsza Nagroda Nobla została wręczona w 1901 roku w Sztokholmie. Od kolejnego roku aż do teraz nagrody wręczane są przez króla Szwecji.

Co to jest Nagroda Nobla?

Nagroda Nobla została ustanowiona przez Alfreda Nobla w jego testamencie. Zdecydował on, że pieniądze, które zarobił na wynalezieniu dynamitu mają zostać przeznaczone na ufundowanie nagrody pomagającej utrzymać światowy dobrobyt i pokój. - Ja niżej podpisany, Alfred Nobel, oświadczam niniejszym, po długiej rozwadze, iż moja ostatnia wola odnośnie majątku, jest następująca. Wszystkie pozostałe po mnie, możliwe do zrealizowania aktywa, mają być rozdysponowane w sposób następujący: kapitał zostanie przez egzekutorów ulokowany bezpiecznie w papierach, tworzących fundusz, którego procenty każdego roku mają być rozdzielone w formie nagród tym, którzy w roku poprzedzającym przynieśli ludzkości największe korzyści - można przeczytać w jego testamencie. Nobel był prawdziwym wizjonerem. Jego największym wynalazkiem jest oczywiście dynamit. Pierwszym punktem do jego wynalezienia było znalezienie ziemi okrzemkowej w okolicach Hamburga. Uczony połączył ją z detonatorem i znaną wcześniej nitrogliceryną i tak otrzymał swoje najbardziej znane dzieło. W założeniu miało być ono wykorzystywane do budowy dróg i tuneli. Patent na produkcję i sprzedaż dynamitu stał się Nobla bezcenny. Jego imperium liczyło blisko 90 fabryk ulokowanych w ponad 20 krajach. Jednak wynalazca nie spoczął na laurach i do momentu swojej śmierci miał na swoim koncie 355 patentów. - Właściwie jedyną wielką pasją jego życia i to, co to życie wypełniało była nauka i jego badania - powiedziała Anna Marcinkowska w rozmowie z Polskim Radiem. We wcześniej wspomnianym testamencie Alfred Nobel pozostawił swojej rodzinie jedynie 10 procent swojego majątku. - Nie pozostawiłbym niczego człowiekowi czynu. Uległby przez to pokusie, by zaprzestać pracy. Chciałbym natomiast pomóc wszystkim marzycielom, którym jest ciężko przebić się w życiu - napisał w swojej ostatniej woli.

Nagroda Nobla dziedziny

Nagroda Nobla przyznawana jest za historyczne osiągnięcia naukowe w chemii, fizyce, medycynie i literaturze, ale także za zasługi dla ludzkości i społeczeństwa. Dodatkowo od ponad pół wieku przyznawana jest również specjalna nagroda Banku Szwecji im. Alfreda Nobla w dziedzinie ekonomii. Laureaci Nagrody Nobla otrzymują złoty medal i dyplom honorowy. Każda osoba i instytucja otrzymująca Nagrodę Nobla może również liczyć na pokaźną gratyfikację finansową wynoszącą ok. 9 milionów koron szwedzkich. Suma ta jest zmienna i ustalana na podstawie sytuacji finansowej Fundacji Nobla w danych latach. Jej podstawowym zadaniem jest właśnie zarządzanie środkami funduszu oraz organizowanie spotkań naukowych o charakterze międzynarodowym, które służą wymianie doświadczeń w dziedzinach wpływających na życie społeczne. Fundacja wydaje również publikacje naukowe dotyczące sylwetek i dokonań poszczególnych laureatów.  

Pokojowa Nagroda Nobla

Jedyną kategorią, która bezpośrednio nie tyczy się przełomowych działań na polu naukowym bądź literackim jest pokojowa Nagroda Nobla. Według kryteriów jest ona przyznawana osobom, które wyróżniły się szczególnymi czynami pokojowymi i dążeniem do wprowadzeniu pokoju zarówno lokalnie, jak i globalnie. Laureaci nagrody wybierani są przez Norweski Komitet Noblowski, do którego nominacje mogą zgłaszać: politycy, sędziowie sądów międzynarodowych, przedstawiciele społeczności akademickich, laureaci wcześniejszych edycji nagrody Nobla, byli członkowie Norweskiego Komitetu Noblowskiego oraz byli doradcy tegoż. Automatycznej dyskwalifikacji podlegają zgłoszenia samego siebie i te dotyczące zmarłych. Nominacje można zgłaszać każdego roku do 31 stycznia. Po odpowiednim okresie, komitet kompletuje grupę ok. dwustu propozycji i rozsyła listę nazwisk do poszczególnych ekspertów w danych dziedzinach. Taka selekcja skutkuje pozostaniem mniej więcej 15 ostatecznych kandydatów. W kolejnym kroku komitet rekomenduje swoje typy instytucjom odpowiedzialnym za przyznanie nagród w poszczególnych kategoriach, a te dokonują ostatecznego wyboru. Poszczególne kategorie oczywiście różnią się od siebie zakładanymi kryteriami. Nie zakłada się sytuacji, że np. Literacka Nagroda Nobla zostanie przyznana grupie osób, co niekiedy zdarza się w innych dziedzinach.DALSZA CZĘŚĆ TEKSTU POD GALERIĄ

Literacka Nagroda Nobla

Od momentu pierwszej ceremonii wręczenia, aż do zeszłego roku, Literacka Nagroda Nobla została przyznana 110 razy, a trafiła ona w ręce 114 osób. W latach 1904, 1917, 1966, 1974 została ona wręczona po dwóm osobom. Najmłodszym laureatem był, wówczas 42-letni, Rudyard Kipling. Miano najstarszej laureatki dzierży natomiast Doris Lessing, która w momencie odbierania wyróżnienia miała 88 lat. W całej historii literackich wyróżnień dwa razy odmówiono przyjęcia nagrody. Pierwszy przypadek miał miejsce w 1958 roku, kiedy Boris Pasternak zdecydował się zrezygnować ze względu na liczne polityczne naciski ze strony władz Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich. Sześć lat później doszło do kolejnej bezprecedensowej sytuacji, gdy Jean Paul Sartre stwierdził, że nigdy od nikogo nie przyjmie jakiejkolwiek nagrody za swoją twórczość. W tym roku po raz ósmy nie zostanie wręczona Literacka Nagroda Nobla. Wszystko za sprawą domniemanych przecieków z Akademii Szwedzkiej, co zaowocowało wieloma kontrowersjami. Ogłoszono, że przyszły rok będzie kolejnym, w którym zostaną wręczone aż dwa wyróżnienia w tej dziedzinie. Będzie to pierwsza taka okoliczność od 75 lat.

Nagroda Nobla Polacy

Pośród ponad stuletniej historii przyznawania Nagrody Nobla trafiła ona do siedmioosobowego grona naszych rodaków. Jako pierwsza otrzymała ją Maria Skłodowska-Curie w dziedzinie fizyki. Było to niezwykłe osiągnięcie, biorąc pod uwagę, że otrzymała laur już w drugiej edycji plebiscytu. Skłodowska po raz drugi została doceniona osiem lat później, kiedy została nagrodzona w dziedzinie chemii. Bardzo szybko otrzymaliśmy również literacką Nagrodę Nobla. Już w 1905 roku komitet docenił Henryka Sienkiewicza, a niemalże dwadzieścia lat później jego los podzielił Władysław Raymont. Literatura jest z resztą dziedziną, w której odnieśliśmy największe sukcesy. Kolejne wyróżnienie trafiło do naszego kraju w latach 80-tych za sprawą Czesława Miłosza, a pod koniec lat 90-tych komitet postanowił nagrodzić pracę Wisławy Szymborskiej. Za sprawą Lecha Wałęsy Polska może również poszczycić się Pokojową Nagrodą Nobla. Co ciekawe, jest jeszcze jeden nasz rodak, który sięgnął po to wyróżnienie. Józef Rotblat współtworzył projekt Manhattan, który doprowadził do powstania pierwszej bomby atomowej. Po wycofaniu się z prac założył międzynarodowy ruch Pugwash dążący do likwidacji światowych zasobów broni masowego rażenia. Rotblat jednak tuż po zakończeniu II wojny światowej otrzymał obywatelstwo brytyjskie, a Nagrodę Nobla odebrał w roku 1995.

Dwukrotna Nagroda Nobla

W całej historii Nagród Nobla sześciu osobom i instytucjom udało się zdobyć wyróżnienie dwa i więcej razy. Pierwszą tego typu laureatką była wspomniana już wcześniej Maria Skłodowska-Curie, która została doceniona za wybitne osiągnięcia w dziedzinie fizyki i chemii. Do dzisiaj czyni ją to jedyną kobietą, która dostąpiła takiego zaszczytu. Jako kolejny dwukrotnie został nagrodzony Linus Pauling. Miało to miejsce w 1954 i 1962 roku, a wyróżnienia przyznano za odpowiednio poznanie struktur skomplikowanych substancji i wkład w kampanię na rzecz zaprzestania testowania broni jądrowej. Dwukrotne wyróżnienie w ramach jednej dziedziny otrzymał natomiast John Bardeen. W przeciągu 20 lat został doceniony na polu fizyki na wynalezienie tranzystora i opracowanie teorii nadprzewodnictwa. Jego los podzielił Frederick Sanger, który otrzymał laury w dziedzinie chemii za badania insuliny oraz opracowanie szczegółowej metody służącej do sekwencjonowania DNA. W gronie kilkukrotnych zwycięzców znajdują się również dwie organizacje. Pierwszą z nich jest Międzynarodowy Ruch Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca, który otrzymał Pokojową Nagrodę Nobla w latach 1917, 1944 i 1963. Drugą instytucją jest Urząd Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych do spraw Uchodźców, który również został uhonorowany za działania pokojowe w latach 1954 i 1981. [category-link]ZOBACZ TAKŻE

1. Papież Franciszek podjął trudną decyzję ws. pedofilii. Kolejny duchowny stracił stanowisko
2. Na zdjęciu jest pies, który zjadł coś co uwielbiasz. Nigdy mu tego nie dawaj!
3. Małgorzata Rozenek dzieci: Jej dwóch synów wyrasta na prawdziwych przystojniaków
4. Nareszcie! Przełomowa decyzja Wojciechowskiej, fani nie mogą uwierzyć
5. Para ze Śląska szukała niani. Zaproszone na rozmowę kobiety BRUTALNIE wykorzystywano