Czym był Przewrót Majowy? Rocznica wydarzenia już niebawem

Przewrót Majowy to zdarzenie, które trwale ukształtowało politykę Drugiej Rzeczypospolitej. Doprowadziło ono nie tylko do obalenia ówczesnego systemu parlamentarnego w Polsce, ale także do zupełnego przetasowania na scenie politycznej, jak również do odsunięcia od władzy części elit. Wyjaśniamy przyczyny i skutki Przewrotu Majowego

Kiedy i czym był Przewrót Majowy

W 1926 roku Rzeczpospolita Polska nie była w najlepszej sytuacji politycznej. Na arenie międzynarodowej byliśmy państwem bardzo młodym i o dość nikłym znaczeniu, usytuowanym pomiędzy dwoma zdecydowanie potężniejszymi sąsiadami - Republiką Weimarską i ZSRR. Ponadto, od 1925 roku granica Polski z Niemcami była zagrożona - na mocy paktu w Locarno broniona była tylko zachodnia granica Republiki Niemieckiej, a wschodnia, czyli granica z Polską, była możliwa do przesunięcia na drodze zbrojnej. Inne sojusze i układy, szczególnie radziecko-niemieckie, doprowadziły do jeszcze większej marginalizacji Polski.

Sytuacja w kraju również nie była dobra. Od śmierci Narutowicza żaden rząd nie mógł utrzymać się dłużej niż przez rok, a koalicje były bardzo nietrwałe i raczej skierowane tylko na wprowadzenie pojedynczych zmian w prawie. Ponadto na scenie politycznej występowało coraz więcej skrajnych ugrupowań faszystowskich, które działały z przyzwoleniem szefów rządów.

- Prezydent nasz zamordowany został po burdach ulicznych, obniżających wartości pracy reprezentacyjnej, przez tych samych ludzi, którzy ongiś w stosunku do pierwszego reprezentanta, wolnym aktem wybranego, tyle brudu, tyle potworności, niskiej nienawiści wykazali. Teraz spełnili zbrodnię. Mord karany przez prawo. Moi panowie, jestem żołnierzem. Żołnierz powołany bywa do ciężkich obowiązków, nieraz sprzecznych ze swoim sumieniem, ze swoją myślą, z drogimi uczuciami. Gdym sobie pomyślał na chwilę, że ja tych panów, jako żołnierz, bronić będę – zawahałem się w swoim sumieniu. A gdym się raz zawahał, zdecydowałem, że żołnierzem być nie mogę. Podałem się do dymisji z wojska. To są, moi panowie, przyczyny i motywy, dla których służbę państwową opuszczam - powiedział Piłsudski kiedy rezygnował ze służby wojskowej w 1923 roku.

Przewrót Majowy Józefa Piłsudskiego 1926 - co to?

Z powodu tych napięć i niestabilności społecznej i gospodarczej doszło w 1926 roku do zamachu stanu, który został przeprowadzony przez wojsko wierne Józefowi Piłsudskiemu. 12 maja 1926 roku żołnierze Piłsudskiego zajęli mosty na Wiśle i powoli zaczęli zajmować liczne pozycje w Warszawie, starając się zmusić prezydenta Stanisława Wojciechowskiego do dymisji rządu i powołania nowej władzy wykonawczej z Piłsudskim w jej składzie. Wojska Piłsudskiego bardzo szybko zdobyły przewagę i opanowały większą część Warszawy ze względu na ogromną przewagę liczebną i sprzętową. 13 maja w Warszawie było ponad 8000 żołnierzy wiernych Piłsudskiemu, podczas gdy siły rządowe miały do swojej dyspozycji zaledwie 2200 ludzi.

Sam zamach był polaryzującą sprawą na polskiej scenie politycznej. Został on od razu poparty przez Polską Partię Socjalistyczną, czyli kolebkę Piłsudskiego, która miała nadzieję na odejście od narodowo-konserwatywnych rządów endecji. Zamach poparło też Stronnictwo Chłopskie, PSL "Wyzwolenie" i partie mniejszościowe. Przeciwko siłom Piłsudskiego było Polskie Stronnictwo Chrześcijańskiej Demokracji, PSL "Piast" i Związek Ludowo-Narodowy.

Zamach stanu zakończył się sukcesem piłsudczyków i dymisją rządu i prezydenta, która została złożona na ręce marszałka sejmu 15 maja 1926 roku. W zamachu zginęło 215 żołnierzy i 164 cywilów. Doprowadził on wprowadzenia autorytarnych rządów sanacji - tak zwanego oczyszczenia moralnego Polski - i zniszczenia wolności prasy oraz represji wielu ugrupowań politycznych. Co ciekawe, najgorzej na zamachu wyszła Polska Partia Socjalistyczna - poparła ona zamach, a po nim była bardzo represjonowana przez środowiska wierne Piłsudskiemu.

Jak twierdzi wielu historyków, zamach stanu w maju 1926 roku zakończył okres parlamentaryzmu w Polsce. Ustanowił on prezydenta najważniejszym człowiekiem w państwie i ustanowił de facto dyktaturę sanacji. Przesunął też polską scenę polityczną wyraźnie w prawą stronę - sanacja, obok legionistów, zdominowana była przez właścicieli ziemskich.

ZOBACZ TAKŻE NA PIKIO.PL:

1. Kiedy wybuchła II wojna światowa? Zbliża się rocznica jej końca
2. Zbliża się rocznica zakończenia II wojny światowej. Wszystko co musisz wiedzieć o konflikcie
3. Kiedy jest rocznica zakończenia II wojny światowej? Trwa spór o datę
4. Kiedy jest Dzień Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej?
5. Kończy się pewna epoka. Odeszła ceniona bohaterka